Inspiracje
Zrealizowałeś projekt?
Podziel się nim. Wypełnił formularz, a my udostępnimy go na naszej stronie.
Wyślij
Kresy moje, utracone
Wspomnienia mieszkańców Stalowej Woli o dawnym życiu na Kresach.
Gdzie i kiedy?
Stalowa Wola
Kontakt z organizatorem
Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Sandomierska 1, 37-450 Stalowa Wola
tel.
15 844 85 56
80 rocznica wybuchu II wojny światowej była przyczynkiem dla działań muzealnych, mających na celu zwrócenie uwagi na tę część mieszkańców Stalowej Woli, która ma pochodzenie kresowe, a w wyniku zawirowań historii znalazła swój nowy dom w naszym mieście. Dzięki Kresowianom ze Stalowej Woli mogliśmy poznać wiele interesujących, nieznanych faktów dotyczących ich rodzin przybyłych z terenów województw wschodnich II RP. To ostatni już świadkowie, którzy mogą jeszcze opowiedzieć, jak żyło się na Kresach. Kresowianie ze Stalowej Woli, przedstawiając swoje życiowe doświadczenie, naszkicowali także historię i losy Polaków żyjących kiedyś na Kresach. Ich wspomnienia oparte zostały na osobistym doświadczeniu lub opowieściach rodziców, dziadków i krewnych. Tytuł wystawy wskazał ważny problem, z jakim Kresowianie mierzyli się przez całe swoje życie – wykorzenienia. Pozbawieni swoich domów, znanego sobie sąsiedztwa, wypędzeni z własnego gospodarstwa, mieszkania, ziemi, są dzisiaj świadomi i pogodzeni z tym, że utracili Kresy na zawsze.
Przed wybuchem II wojny światowej nowopowstałe miasto Stalowa Wola (w 1938 r.), leżące wówczas w województwie lwowskim, przyciągało nowych mieszkańców ze wszystkich stron II RP, także z Kresów. W czasie wojny i w okresie PRL dla wielu Kresowian stało się drugim domem. Przez lata, z przyczyn politycznych i obaw związanych z ewentualnymi szykanami, wypędzeni z Kresów starali się nie ujawniać, skąd pochodzą. Byli pracownikami Huty Stalowa Wola, inżynierami, nauczycielami, kolejarzami, lekarzami, artystami. Wielu szczególnie zasłużyło się dla tego miasta.
Przedsięwzięciu przyświecał cel, aby dotrzeć do jak największej liczby rodzin, które mają kresowe pochodzenie, a nie koniecznie są zrzeszone w organizacjach działających na rzecz Kresów. To pierwsza taka inicjatywa w mieście, umożliwiająca wielu osobom opowiedzenie o Kresach, które znali z własnego doświadczenia lub opowieści rodziców, dziadków, krewnych, oraz podzielenia się ocalałymi rodzinnymi pamiątkami. Gościliśmy w wielu domach. U niektórych znaleźliśmy ciekawe pamiątki, u innych fotografie, które pomogły zilustrować życie codzienne, u jeszcze innych podzielono się z nami wyłącznie wspomnieniami.
Na ekspozycji pokazano pamiątki rodzinne w tym dokumenty, wybrane fotografie udostępnione przez stalowowolan, muzealia i archiwalia wypożyczone z polskich muzeów i od kolekcjonerów, filmy dokumentalne i animację. Na wystawie znalazło się 100 fragmentów wypowiedzi uzyskanych od Kresowian, które wprowadzały zwiedzających w świat Kresów. Scenariusz wystawy został zbudowany na podstawie zebranych wspomnień w ramach muzealnych badań terenowych, korespondencji i nielicznych materiałów publikowanych.
Przedsięwzięciu przyświecał cel, aby dotrzeć do jak największej liczby rodzin, które mają kresowe pochodzenie, a nie koniecznie są zrzeszone w organizacjach działających na rzecz Kresów. To pierwsza taka inicjatywa w mieście, umożliwiająca wielu osobom opowiedzenie o Kresach, które znali z własnego doświadczenia lub opowieści rodziców, dziadków, krewnych, oraz podzielenia się ocalałymi rodzinnymi pamiątkami. Gościliśmy w wielu domach. U niektórych znaleźliśmy ciekawe pamiątki, u innych fotografie, które pomogły zilustrować życie codzienne, u jeszcze innych podzielono się z nami wyłącznie wspomnieniami.
Na ekspozycji pokazano pamiątki rodzinne w tym dokumenty, wybrane fotografie udostępnione przez stalowowolan, muzealia i archiwalia wypożyczone z polskich muzeów i od kolekcjonerów, filmy dokumentalne i animację. Na wystawie znalazło się 100 fragmentów wypowiedzi uzyskanych od Kresowian, które wprowadzały zwiedzających w świat Kresów. Scenariusz wystawy został zbudowany na podstawie zebranych wspomnień w ramach muzealnych badań terenowych, korespondencji i nielicznych materiałów publikowanych.
Wystawa została podzielona na 6 części. Pierwsze cztery 1/JEDYNE TAKIE MIEJSCE, 2/PEJZAŻ KRESOWY – W TYGLU KULTUR I RELIGII, 3/LEKCJA JĘZYKA POLSKIEGO I HISTORII, 4/ KRESY W ODBUDOWIE opowiadały o życiu codziennym na Kresach w przededniu wybuchu II wojny światowej. Przytoczone wspomnienia Kresowian przybliżały mało znany obraz tych ziem, przepełniony pozytywnym myśleniem, troską o Ojczyznę, nadzieją Polaków na lepszą przyszłość, odbudowę i rozwój kraju po czasach niewoli i walkach o niepodległość. Ale to także pozbawiona patosu zwyczajna opowieść o życiu rodzinnym i sąsiedzkim w wielokulturowych wsiach, miasteczkach i miastach. Kresowianie wspominali historie rodzinne, swoich członków rodziny i bliskich, domy i gospodarstwa, życie w sąsiedztwie także w odniesieniu do wielonarodowości Kresów i stykania się z różnorodnością kultur i religii, bogate zwyczaje, a także sytuację ekonomiczną swoich rodzin. To wspomnienia przywołujące zapamiętane widoki pięknych pejzaży, ważne miejsca kultu religijnego, kierunki turystyczne, modlitwy, piosenki i pieśni. To także opowieść o dbałości patriotycznego wychowania oraz nauczania, która procentowała w postawach Polaków gotowych zawsze do walki za Ojczyznę, ale i rzetelnej pracy na rzecz młodego państwa.
Wybuch II wojny światowej odmienił całkowicie życie Kresowian, dlatego wielka utrata była nieodłącznym elementem ich wspomnień, pełnych bolesnych i dramatycznych przeżyć, którym została poświęcona jedna część wystawy 5/TUŁACZY LOS. W tej części wśród nielicznych pamiątek znalazły się ocalone dewocjonalia, tekstylia, dokumenty okupacyjne i repatriacyjne, korespondencja.
Ekspozycję zamykała tematyka dotycząca współczesności i osobistego doświadczenia Kresów, które dla każdego Polaka będzie inne. Dla niektórych to rodzinne strony, dla innych tereny turystyczne, a dla jeszcze innych przestrzeń zupełnie nieznana. Tutaj także, w tej części ekspozycji zatytułowanej, 6/POWROTY otrzymali głos stalowowolanie znani w mieście z działań na rzecz przywracania pamięci o Kresach. Na panelu interaktywnym Skąd pochodzimy z mapą II RP uwzględniającą tereny województw wschodnich, każdy gość muzealny mógł zaznaczyć miejsce lub okolicę pochodzenia własnej rodziny. W tej części znalazły się m.in. obrazy, pamiątki przywiezione z wycieczek Kresowian na Litwę i Ukrainę, księga i album wspomnieniowy opracowany przez stalowowolan na potrzeby własnych rodzin.
W czasie trwania wystawy zostały zorganizowane m.in. koncerty, pokaz kulinarny, spotkania studyjne, spotkania z Kresowianami, oprowadzania kuratorskie, warsztaty rodzinne. Z dniem zakończenia wystawy odbyły się nagrania do filmu realizowanego przez TVP Historia poświęconego wspomnieniom Kresowian ze Stalowej Woli. Treści przekazane na wystawie zostały zawarte w publikacji towarzyszącej wystawie (w trakcie wydania).
Ekspozycja umocowana w tematyce regionalnej, ale dająca możliwość opowiedzenia o kontekstach historycznych stworzyła dobrą przestrzeń dla różnych form edukacji. W ramach Festiwalu Dziedzictwa Kresów 2019 i cyklu Spotkania z dziedzictwem – Kresów w grudniu 2019 r. odbyło się spotkanie pt. Smaki Kresów – Dziedzictwo i wspomnienia zorganizowane przy wsparciu Marszałka Województwa Podkarpackiego, otwarte dla zainteresowanych tematyką kulinarnego dziedzictwa. Ponadto w ramach muzealnego cyklu Szanujmy wspomnienia przeprowadzono spotkanie pt. Kresy i poszukiwania genealogiczne skierowane do wszystkich zainteresowanych tematyką genealogiczną. Dla gości muzealnych zorganizowano oprowadzania kuratorskie, spotkanie studyjne dla ukraińskich muzealników ze Lwowa i edukatorów z Stowarzyszenia Głogowskiej Edukacji Kresowej.
Bogata oferta edukacyjna została skierowana do przedszkoli, szkół podstawowych liceów i techników, osób niepełnosprawnych (lekcje, warsztaty), a także rodzin. W ramach lekcji muzealnych zostały zaproponowane spotkania ze świadkami historii. Zorganizowane zostało spotkanie z Jadwigą Tarnawską, siostrzenicą Kornela Makuszyńskiego mieszkającą w Stalowej Woli. Na zakończenie wystawy do oprowadzania po niej zaprosiliśmy Kresowian, którzy podzielili się własnym doświadczeniem.
Częścią projektu jest także publikacja pt. Kresy moje, utracone. Ze wspomnień mieszkańców Stalowej Woli, która jest w trakcie przygotowania. Zostanie zrealizowana w 2020 r., także w formie e-booka. To pokłosie pracy badawczej, zebrania kilkudziesięciu wspomnień, udostępnienia kilkuset fotografii z archiwów rodzinnych oraz pamiątek. Zostanie wzbogacona o nowe, udostępnione materiały, doniesione przez stalowowolan już w czasie trwania wystawy, którzy po obejrzeniu ekspozycji zadeklarowali chęć podzielenia się nimi. Jednocześnie w książce została zawarta dokumentacja fotograficzna wystawy.
Kurator wystawy: Elżbieta Skromak
Współpraca: Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo Wschodnich Klub Stalowa Wola
Aranżacja wystawy: ASC Studio Anna Skołożyńska-Cieciera
Organizator: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Wybuch II wojny światowej odmienił całkowicie życie Kresowian, dlatego wielka utrata była nieodłącznym elementem ich wspomnień, pełnych bolesnych i dramatycznych przeżyć, którym została poświęcona jedna część wystawy 5/TUŁACZY LOS. W tej części wśród nielicznych pamiątek znalazły się ocalone dewocjonalia, tekstylia, dokumenty okupacyjne i repatriacyjne, korespondencja.
Ekspozycję zamykała tematyka dotycząca współczesności i osobistego doświadczenia Kresów, które dla każdego Polaka będzie inne. Dla niektórych to rodzinne strony, dla innych tereny turystyczne, a dla jeszcze innych przestrzeń zupełnie nieznana. Tutaj także, w tej części ekspozycji zatytułowanej, 6/POWROTY otrzymali głos stalowowolanie znani w mieście z działań na rzecz przywracania pamięci o Kresach. Na panelu interaktywnym Skąd pochodzimy z mapą II RP uwzględniającą tereny województw wschodnich, każdy gość muzealny mógł zaznaczyć miejsce lub okolicę pochodzenia własnej rodziny. W tej części znalazły się m.in. obrazy, pamiątki przywiezione z wycieczek Kresowian na Litwę i Ukrainę, księga i album wspomnieniowy opracowany przez stalowowolan na potrzeby własnych rodzin.
W czasie trwania wystawy zostały zorganizowane m.in. koncerty, pokaz kulinarny, spotkania studyjne, spotkania z Kresowianami, oprowadzania kuratorskie, warsztaty rodzinne. Z dniem zakończenia wystawy odbyły się nagrania do filmu realizowanego przez TVP Historia poświęconego wspomnieniom Kresowian ze Stalowej Woli. Treści przekazane na wystawie zostały zawarte w publikacji towarzyszącej wystawie (w trakcie wydania).
Ekspozycja umocowana w tematyce regionalnej, ale dająca możliwość opowiedzenia o kontekstach historycznych stworzyła dobrą przestrzeń dla różnych form edukacji. W ramach Festiwalu Dziedzictwa Kresów 2019 i cyklu Spotkania z dziedzictwem – Kresów w grudniu 2019 r. odbyło się spotkanie pt. Smaki Kresów – Dziedzictwo i wspomnienia zorganizowane przy wsparciu Marszałka Województwa Podkarpackiego, otwarte dla zainteresowanych tematyką kulinarnego dziedzictwa. Ponadto w ramach muzealnego cyklu Szanujmy wspomnienia przeprowadzono spotkanie pt. Kresy i poszukiwania genealogiczne skierowane do wszystkich zainteresowanych tematyką genealogiczną. Dla gości muzealnych zorganizowano oprowadzania kuratorskie, spotkanie studyjne dla ukraińskich muzealników ze Lwowa i edukatorów z Stowarzyszenia Głogowskiej Edukacji Kresowej.
Bogata oferta edukacyjna została skierowana do przedszkoli, szkół podstawowych liceów i techników, osób niepełnosprawnych (lekcje, warsztaty), a także rodzin. W ramach lekcji muzealnych zostały zaproponowane spotkania ze świadkami historii. Zorganizowane zostało spotkanie z Jadwigą Tarnawską, siostrzenicą Kornela Makuszyńskiego mieszkającą w Stalowej Woli. Na zakończenie wystawy do oprowadzania po niej zaprosiliśmy Kresowian, którzy podzielili się własnym doświadczeniem.
Częścią projektu jest także publikacja pt. Kresy moje, utracone. Ze wspomnień mieszkańców Stalowej Woli, która jest w trakcie przygotowania. Zostanie zrealizowana w 2020 r., także w formie e-booka. To pokłosie pracy badawczej, zebrania kilkudziesięciu wspomnień, udostępnienia kilkuset fotografii z archiwów rodzinnych oraz pamiątek. Zostanie wzbogacona o nowe, udostępnione materiały, doniesione przez stalowowolan już w czasie trwania wystawy, którzy po obejrzeniu ekspozycji zadeklarowali chęć podzielenia się nimi. Jednocześnie w książce została zawarta dokumentacja fotograficzna wystawy.
Kurator wystawy: Elżbieta Skromak
Współpraca: Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo Wschodnich Klub Stalowa Wola
Aranżacja wystawy: ASC Studio Anna Skołożyńska-Cieciera
Organizator: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
