Inspiracje
Zrealizowałeś projekt?
Podziel się nim. Wypełnił formularz, a my udostępnimy go na naszej stronie.
Wyślij
Jak smakuje dziedzictwo?
Relacja z kreatywnych warsztatów kulturowo-kulinarnych w ramach programu Bardzo Młoda Kultura.
Gdzie i kiedy?
Muzeum Ziemi Wschowskiej oraz Zagroda Edukacyjna Czerlejewo 9.
Kontakt z organizatorem
Magdalena Birut, Justyna Szewczyk
Muzeum Ziemi Wschowskiej oraz Zagroda Edukacyjna Czerlejewo 9.
Wschowa po II wojnie światowej scaliła na swoim terytorium ludność z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej i dotychczasowych mieszkańców Wielkopolski i ziemi wschowskiej. Nowa Wschowa po odzyskaniu niepodległości to splot ich historii. Połączenie różnych tradycji i kultur osadzonych na stałe w regionie wschowskim, jak też w całym województwie lubuskim, kreuje na co dzień unikatowe dziedzictwo kulturowe, z którego lokalna społeczność może być dumna. Celem projektu było przekazanie tej idei. Przy stole i w kuchni, podczas warsztatów i gotowania chcieliśmy odtwarzać opowieść o tym splocie i zapisać ją językiem kulinarnego dziedzictwa.
Bardzo Młoda Kultura to program, w którym ważne są partnerstwa. Ten projekt realizowały wspólnie: Magdalena Birut – specjalista ds. edukacji w Muzeum Ziemi Wschowskiej, mgr etnologii. W codziennej pracy zastanawia się, jak pomóc młodym i najmłodszym uczestnikom edukacji kulturowej zrozumieć, docenić lub samodzielnie ocenić treści zapisane w zasobach kultury; Justyna Szewczyk – z pasją tworzy Zagrodę Edukacyjną Czerlejewo 9. Miłośniczka historii zaklętych w przedmiotach. W działaniach twórczych inspiruje się naturą, wykorzystuje techniki tkackie, ceramikę i sztukę ziemi. Z sentymentem wraca do czasów dzieciństwa. Sięga po stare przepisy swojej mamy i babć.
Do udziału w projekcie zaproszeni zostali:
- uczniowie i nauczyciele ze Szkoły Podstawowej w Siedlnicy;
- uczniowie i nauczyciele ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego im. Janusza Korczaka we Wschowie.
Wiosną Muzeum Ziemi Wschowskiej ogłosiło konkurs „Jak smakuje dziedzictwo?”. Chcieliśmy zainicjować projekt zbierania opowieści rodzinnych i kulinarnych z regionu wschowskiego, w którym połączenie różnych kultur i tradycji kreuje unikatowe kulturowe dziedzictwo.
Mieszkańcy Wschowy i okolic w pracach konkursowych podzielili się swoją historią i rodzinnymi przepisami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Podczas realizacji projektu wzięliśmy ten materiał na warsztat, tak aby wywołał on reakcje i działania uczestników, by podczas realizacji projektu włączyli się w snucie tej historii i uznali, że warto uczestniczyć w ochronie i upowszechnianiu niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Głównym działaniem były warsztaty. Grupa młodych ludzi wraz z nauczycielami spędziła jeden dzień w Muzeum Ziemi Wschowskiej i dwa dni w leśnej Zagrodzie Edukacyjnej Czerlejewo 9.
Głównym działaniem były warsztaty. Grupa młodych ludzi wraz z nauczycielami spędziła jeden dzień w Muzeum Ziemi Wschowskiej i dwa dni w leśnej Zagrodzie Edukacyjnej Czerlejewo 9.
Smaki ogrodu – spotkanie pierwsze
Pachniało ziołami: miętą, melisą, pokrzywą, lawendą i... niezbyt przyjemną dla ludzi w zapachu kocimiętką.
Rozmawialiśmy z uczniami o ich rodzinnym dziedzictwie - od kuchni – o tradycjach, ulubionych potrawach. Następnie działania przeniosły się na muzealny dziedziniec. Znajdują się tam budowane przez muzealników wraz z lokalną społecznością Ogrody Anny Wazówny – królowej polskiej botaniki, autorki pierwszego zielnika z zasuszonych roślin, badaczki leczniczych właściwości ziół. Anna Wazówna była związana ze Wschową, co jest bardzo ważne w kontekście opowiadania o historii regionu i poruszania wątków bliskich uczestnikom projektu. Pozbierane zioła posłużyły do stworzenia kart wspólnego projektowego zielnika.
Smaki lasu – spotkanie drugie
Zagroda Edukacyjna Czerlejewo 9 otworzyła wrota swojej obory (bo właśnie to pomieszczenie zostało przerobione na salę edukacyjną) dla uczestników projektu „Jak smakuje dziedzictwo?”.
Warsztaty zaangażowały nie tylko wszystkie zmysły, ożyły również wspomnienia związane z rodzinnymi tradycjami. Nazywamy to niematerialnym dziedzictwem kulturowym. Żywym przykładem może być opowieść Zuzi, której smak Herbaty Leśnej Mocy przypomniał babcię, bo właśnie ona kiedyś dla niej taką przyrządzała, zaprawiając zioła słodyczą nie tylko miodu, ale i miłości. Spacer po lesie okazał się być prawdziwą wyprawą po skarby. Kosze wypełniły się ziołami i grzybami. Powstały wyjątkowe dzieła wykonane zgodnie z zasadami land artu. Nicią była przyroda, a wątkiem leśne smaki.
Smaki dzieciństwa – spotkanie trzecie
Dziedzictwo zamknięte w słoiku – taki pomysł na warsztaty przywiozła ze sobą do Czerlejewa Anna Komsta, autorka książki „Opowieści Stołu. Ze Wschodu na Zachód”. Wszyscy uczestniczący w spotkaniu zasłuchali się w jej kresowej opowieści, szukając w pamięci wspomnień o losach swoich rodzin. Zgromadziliśmy się wokół stołu, aby własnymi rękami uformować podpłomyki, a następnie smakować – ciepłe, pachnące i okraszone przyniesionymi z domowych spiżarni smakołykami. Aby włączyć i związać uczestników z tematem, poprosiliśmy, aby każdy przywiózł z domu słoiczek z przetworami.
Zapraszamy do stołu – finał projektu
Udało nam się namówić uczestników Bardzo Młodej Kultury, aby zanurzyli się w kulinarnym dziedzictwie oraz podzielili rodzinną tradycją i przepisami.
Na spotkanie, podczas którego partnerki w działaniu: Magdalena Birut z Muzeum Ziemi Wschowskiej i Justyna Szewczyk z Zagrody Edukacyjnej Czerlejewo 9 opowiadały o przebiegu warsztatów, przybyli nie tylko uczestnicy projektu, ale również laureaci muzealnego konkursu i społeczność lokalna. Zaprezentowaliśmy prace uczniów Szkoły Podstawowej w Siedlnicy i Ośrodka Szkolno-Wychowawczego we Wschowie: leśne landarty i zielnik. Zgromadziliśmy się przy smacznie zastawionym stole, na którym znalazły się regionalne dania: gzik z pyrami, olej lniany, podpłomyki i słodkie domowe przetwory. Spotkanie było też prezentacją stworzonej wspólnie z uczestnikami książeczki opisującej projektowe działania, a także pokazującej wschowskie dziedzictwo kulinarne.
Celem projektu było działanie wokół niematerialnego dziedzictwa kulinarnego w partnerstwie z lokalną społecznością, ze szczególnym udziałem najmłodszych uczestników edukacji kulturowej. Przeprowadzenie kreatywnych warsztatów i zebranie rodzinnych przepisów kulinarnych, a także związanych z nimi historii, a następnie przekazanie ich szerokiemu gronu odbiorców w formie broszury utrzymanej w stylu książki kucharskiej. Ta publikacja, poprzez zamieszczone w niej zadania pozwala bawić się dziedzictwem, inspirować tradycją. Jest tam też miejsce na własny przepis, a zachętą do napisania go są słowa: „Każdego dnia tworzysz i niesiesz w przyszłość swoje dziedzictwo... Ale czas zaciera ślady, najpiękniejsze wspomnienia blakną. Zapisz tutaj przepis na swoje ulubione danie. Może jest ono związane z rodzinną historią i kiedyś Twoi potomkowie odnajdą na tej karcie smak swoich przodków.”
Realizatorki projektu przekazują tym samym idee, że projekt „Jak smakuje dziedzictwo?” nie jest działaniem skończonym, a przygotowanie dzieci i młodzieży do aktywnego i świadomego uczestnictwa w kulturze trwa.
Tekst: Magdalena Birut, Muzeum Ziemi Wschowskiej
Tekst: Magdalena Birut, Muzeum Ziemi Wschowskiej
