Pisanie pisanek

Jeszcze do niedawna tradycję traktowano tak, jakby była przedmiotem przekazywanym kolejnym pokoleniom w niezmiennym kształcie i mającym ściśle określony zasięg występowania. Do wszelkich wpływów z zewnątrz, czy zmian w sposobie życia kultywującej ją społeczności podchodzono z podejrzliwością, uważając je za zapowiedź zaniku charakterystycznego dla danego regionu zwyczaju. Pewną winę za taki stan rzeczy ponosi traktowanie dawnych dokumentów etnograficznych jako wzorzec do kopiowania, dający prawo do twierdzenia, że dana forma obrzędu nie jest właściwa, że należy śpiewać tak a nie inaczej czy że dany strój nie jest prawidłowy, bo odbiega od kanonu sprzed lat.

 

Tymczasem tradycja jest procesem, który ciągle podlega zmianom. Często bardzo subtelnym i widocznym dopiero z perspektywy lat. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest bliższa takiemu pojmowaniu praktyk kulturowych, określając je mianem niematerialnego dziedzictwa kulturowego dla zaakcentowania wagi przekazu pokoleniowego, oraz niemożności ich dokładnego zmierzenia i zatrzymania w czasie. Istnieje jeszcze jedna ważna rzecz, na którą wspomniana konwencja zwraca uwagę. Punktem wyjścia do dyskusji o dziedzictwie kulturowym są ludzie a nie terytorium. 

 

Umiejętność pisania pisanek na Śląsku Opolskim kandyduje obecnie do wpisu na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W całej dotychczasowej historii tej listy jest to pierwszy wniosek, który dotyczy dziedzictwa osób przesiedlonych po II wojnie światowej. Inicjatywa ta pokazuje, że to społeczność jest kluczowa, podczas gdy terytorium może ulec zmianie w wyniku procesów historycznych. Przekonuje ponadto, że przekaz pokoleniowy to niekoniecznie przekaz ściśle rodzinny, zawsze jednak  ma on charakter bezpośredni mogący się pojawić wyłącznie  w relacji mistrz - uczeń. Jednak przede wszystkim pokazuje, że najważniejszy w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest głos osób uważających się za jego depozytariuszy. 

Autorka: Amudena Rutkowska