Uwaga! Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony edukacja.nid.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności.

OK,
zamknij!
Zrealizowałeś projekt?
Podziel się nim. Wypełnił formularz, a my udostępnimy go na naszej stronie.
Wyślij

Stalowowolanie – kim jesteśmy

Opis projektu realizowanego przez Muzeum Regionalne w Stalowej Woli, poświęcony pierwszym mieszkańcom miasta – pionierom.
Gdzie i kiedy?
Stalowa Wola
Kontakt z organizatorem
Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Sandomierska 1, 37-450 Stalowa Wola
Pamiątkowy pierścień, fot. z archiwum Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
Pamiątkowy pierścień, fot. z archiwum Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
Stalowowolanie – kim jesteśmy. Ze wspomnień o pierwszych mieszkańcach Stalowej Woli to rozbudowany projekt realizowany przez Muzeum Regionalne w Stalowej Woli, poświęcony pierwszym mieszkańcom miasta – pionierom. Inspiracją do jego przeprowadzenia był jubileusz 70-lecia nadania praw miejskich Stalowej Woli. To inicjatywa, której celem jest zachowanie dla przyszłych pokoleń wspomnień i wiedzy o życiu w Stalowej Woli u samych jej początków. Niezwykle ważne jest też uświadamianie, jak istotną rolę odegrali w tworzeniu miasta inżynierowie, konstruktorzy, politycy, ale przede wszystkim zwykli ludzie. Projekt został zainicjowany w 2015 roku i niektóre działania podjęte w jego ramach kontynuowane są do dzisiaj.

Stalowa Wola powstała w ramach budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego jako osiedle pracownicze dla budowanych Zakładów Południowych, dziś Huta Stalowa Wola. Inwestycja zlokalizowana została pośród lasu Puszczy Sandomierskiej między miastami Rozwadów i Nisko. Do budowy, a później także do pracy w nowopowstałych zakładach przyjeżdżali i osiedlali się tu ludzie z okolicznych miejscowości, ale kadra inżynierska przyjeżdżała z Warszawy, Wrocławia, Lwowa, Gdyni i innych dużych polskich miast. Powstała społeczność będąca swego rodzaju połączeniem rozmaitych zwyczajów, tradycji, a nawet sposobu mówienia. Niezwykłe jest to, że ludzie ci świetnie się ze sobą dogadywali. Pierwsi stalowowolanie, którzy błyskawicznie i solidnie zbudowali zakłady i osiedle, organizowali infrastrukturę społeczną i tworzyli więzi sąsiedzkie, to byli ludzie o wysokim poziomie fachowości, odpowiedzialności i patriotyzmu. Dali tego świadectwo nie tylko swoją pracą w okresie II RP, ale także postawą podczas okupacji niemieckiej i w trudnych latach powojennych. Z różnych powodów wielu z nich było zmuszonych opuścić to miasto po wojnie. Ci, którzy pozostali, nadal wnosili swój istotny wkład w życie Stalowej Woli, na tych polach, gdzie było to w tamtych warunkach możliwe.

Stalowa Wola przez cały czas swojego istnienia przyjmuje nowych mieszkańców, ale też traci dotychczasowych. Tym ważniejsze staje się więc sięgnięcie do przeszłości, kiedy to patriotyzm, wiara, wiedza i odwaga legły u podstaw tożsamości tego niezwykłego miasta.

Stalowowolscy pionierzy

Spotkanie pionierów, fot. z archiwum Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
Wprowadzeniem do działań w ramach projektu było nawiązanie kontaktu z pierwszymi mieszkańcami Stalowej Woli lub ich potomkami. Celem było zebranie wspomnień i archiwalnych fotografii ze Stalowej Woli, ale także nawiązanie współpracy z rodzinami. Zainteresowanie i odbiór przeszły najśmielsze oczekiwania organizatorów. Do udziału w projekcie zgłosiło się blisko 200 rodzin, najczęściej dzieci lub nawet wnuków pierwszych mieszkańców.

Wystawa plenerowa

Wystawa plenerowa, fot. z archiwum Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
Z materiałów przekazanych do Muzeum przez rodziny pionierów powstała wystawa plenerowa pod tytułem Stalowowolanie – kim jesteśmy. Poświęcona była pierwszym mieszkańcom miasta i ich wkładowi w powstanie Stalowej Woli, przede wszystkim w okresie 1937-1946, ale nie tylko. Pokazywała ich także od strony prywatnej, jednocześnie stawiając pytanie – co z ich dziedzictwa zachowało wartość do dnia dzisiejszego, co przetrwało i tworzy genius loci (duch miejsca) Stalowej Woli. Większość fotografii na ekspozycji pochodziła z archiwów domowych mieszkańców miasta.

Wydzielony moduł wystawy poświęcony został uzyskaniu przez Stalową Wolę praw miejskich, które posiada od 1945 roku. Starania o to podjęli zaraz po wojnie ludzie związani ze Stalową Wolą od początku, na czele z inż. Aleksandrem Uklańskim i ks. Józefem Skoczyńskim. Stosowna decyzja wydana została w roku 1946 z mocą obowiązującą od 1 kwietnia 1945.

Spotkanie

Spotkanie pionierów, fot. z archiwum Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
20 czerwca 2015 roku odbyło się pierwsze w historii naszego miasta Spotkanie Rodzin Stalowowolskich Pionierów. Uczestniczyło w nim około 140 osób, w większości mieszkających w Stalowej Woli, ale także przybyłych ze wszystkich stron Polski, od Lubina i Gdyni, poprzez Warszawę i Łódź, po Nowy Sącz i Sanok. Szczególnym gościem był 92-letni Franciszek Piekarz, jedyny obecny na spotkaniu przedstawiciel pokolenia budowniczych Stalowej Woli, który podjął pracę w Zakładach Południowych jeszcze przed wojną.

Pozostali uczestnicy spotkania byli dziećmi, wnukami lub prawnukami stalowowolskich pionierów. Każda rodzina obecna na uroczystości otrzymała pamiątkowy certyfikat i honorowy pierścień, ufundowany przez Prezydenta Miasta Stalowej Woli, Lucjusza Nadbereżnego, który wraz z przewodniczącym RM, Rafałem Weberem, wręczał je potomkom pionierów. Jak zapewniali nas goście spotkania, ta wzruszająca uroczystość pozostanie na zawsze w ich pamięci.

Więcej informacji na temat spotkania.

Publikacja

Książka "Stalowowolanie – kim jesteśmy. Ze wspomnień o pierwszych mieszkańcach Stalowej Woli"
Wspaniałym efektem projektu była książkaStalowowolanie – kim jesteśmy. Ze wspomnień o pierwszych mieszkańcach Stalowej Woli. Zawiera kilkaset cennych archiwalnych fotografii ze zbiorów rodzin stalowowolskich pionierów, pokazanych po raz pierwszy na wystawie pod tym samym tytułem, a także pozyskanych już po otwarciu wystawy. Kolejna część publikacji to wspomnienia o kilkudziesięciu rodzinach, spisane głównie przez dzieci pierwszych mieszkańców. Ponadto w książce zamieszczono fotorelację z pierwszego spotkania rodzin założycieli Stalowej Woli, które odbyło się 20 czerwca 2015. Publikacja cieszyła się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców miasta, jej nakład szybko został wyczerpany.

Portal internetowy

Portal internetowy
Na bazie materiałów zebranych na poszczególnych etapach projektu powstał portal internetowyStalowowowlanie. Sukcesywnie zamieszczane są w nim zgromadzone fotografie archiwalne i wspomnienia. Przewiduje się dodawanie tam nie tylko materiałów dotyczących stalowowolskich pionierów, ale także mieszkańców przybyłych do Stalowej Woli w latach późniejszych. Za pośrednictwem tej platformy istnieje też możliwość zgłaszania nowych fotografii i wspomnień o historii miasta i jej mieszkańców.

stalowowolanie.pl

Pamięć o zmarłych pionierach

Pamiętajmy o pionierach, fot. z archiwum Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli
Ostatni etap to akcja upamiętnienia nieżyjących już pierwszych mieszkańców Stalowej Woli w Dniu Wszystkich Świętych. Niemal wszyscy pionierzy odeszli już do wieczności, ale o ich wkładzie w powstanie Stalowej Woli przypomina symboliczna chorągiewka, umieszczona na grobie. Jest to część edukacyjna projektu Stalowowolanie skierowana głównie do młodszych mieszkańców miasta, lecz służąca całej społeczności. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli prowadzi ją każdego roku w okresie poprzedzającym 1 listopada. Co roku do współpracy zapraszana jest inna stalowowolska szkoła. Z grupą młodzieży muzealny edukator prowadzi zajęcia w szkole, które przybliżają najważniejsze aspekty historii miasta na tle historii Polski, przybliża też charakter i klimat miasta, wyjątkowość tworzących je ludzi i ich osiągnięcia. Po lekcji historii młodzież wspólnie z nauczycielem i opiekunem z Muzeum udaje się na cmentarz komunalny, by na każdym pionierskim nagrobku umieścić pamiątkową chorągiewkę. Jest to sposób, by upamiętnić i uczcić ludzi, bez których nie byłoby Stalowej Woli, ale także uświadomienie młodym mieszkańcom miasta ich korzeni, historii miejsca, w którym żyją.

Lista pionierów pochowanych na cmentarzu komunalnym w Stalowej Woli liczy prawie 200 nazwisk i zawiera także numery kwater grobowych, często są to grobowce rodzinne. Młodzież idzie na cmentarz wyposażona w listy z lokalizacją grobów, plany cmentarza oraz chorągiewki.

Kurator wystawy, scenariusz: Anna Garbacz
Współpraca: Marek Wiatrowicz, Beata Trybuła
Opracowanie graficzne: Jacek Kawa
Organizator: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli