Czym się różni ochrona zabytków od opieki nad zabytkami?
Choć pojęcia ochrona i opieka są do siebie bardzo podobne, w świecie zabytków nie powinny być stosowane wymienne - poniżej wytłumaczenie dlaczego.
Między tymi dwoma podobnymi pojęciami istnieje pewna różnica. Ochrona zabytków sprawowana jest przez organy administracji publicznej i polega na zapewnieniu odpowiednich warunków do zachowania, utrzymania i zagospodarowania zabytków, czyli np. na wymyśleniu dobrego prawa w tym zakresie. To także zapobieganie grożącym im niebezpieczeństwom, np. kataklizmom i kradzieżom. Polega ona również na kontrolowaniu stanu zabytkowych obiektów oraz uwzględnianiu ich w planowaniu np. nowych dróg czy zabudowy.
1. wpis do rejestru zabytków,
2. uznanie za pomnik historii,
3. utworzenie parku kulturowego,
4. wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa,
5. ustalenie form ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy, o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, linii kolejowej, o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej i w zakresie lotniska użytku publicznego.
Opieka nad zabytkami jest sprawowana przez właściciela lub posiadacza i ma wymiar bardziej indywidualny; można ją porównać do obowiązków i odpowiedzialności spoczywających na rodzicach opiekujących się dzieckiem. W praktyce chodzi o zapewnienie jak najlepszych warunków do naukowego badania i dokumentowania zabytków, prowadzenie przy nich prac konserwatorskich, restauratorskich i budowlanych, zabezpieczenie i utrzymanie w jak najlepszym stanie zabytków i ich otoczenia, odpowiednie z nich korzystanie, popularyzowanie ich i upowszechnianie wiedzy o nich.
Autor: Narodowy Instytut Dziedzictwa
Na podstawie: Katarzyna Zalasińska, Rozgryźć dziedzictwo – podręcznik dobrych praktyk upowszechniania dziedzictwa i edukacji o dziedzictwie kulturowym